Ontmoeting der Wijzen
Dit is een van de twee grote afbeeldingen in de Très Riches Heures gewijd aan de legende van de Drie Koningen. Dit kunstwerk zit vol met invloeden uit alle hoeken van de wereld en hun volledige kleurenpalet (nadrukkelijk het goud en lapis lazuli-blauw) is aanwezig.
De koningen staan buiten de poorten van Jeruzalem bij een montjoie, een soort mijlpaal in de vorm van een torentje. Jeruzalem ziet eruit als Parijs. Er zijn diverse gebouwen te herkennen: de Notre-Dame, de Sainte-Chapelle en op de heuvel het klooster van Montmartre.
De gebroeders Van Lymborch hebben in de Très Riches Heures twee grote en ambitieuze afbeeldingen gewijd aan de legende van de Drie Koningen. Ze plaatsten beide afbeeldingen naast elkaar. Deze pagina’s vormen zo misschien wel het rijkste panorama van hun kunnen. Alle invloeden die de gebroeders hebben geabsorbeerd, komen hier tot uiting: Noord–Rijnlandse, Vlaamse, Franse, Italiaanse, klassieke, Byzantijnse en oriëntaalse elementen strijden om voorrang. Hun volledige kleurenpalet wordt aangewend, waarbij het goud en het lapis lazuli–blauw natuurlijk niet ontbreken.
De legende van de Drie Koningen of de Drie Wijzen uit het Oosten die een opvallende ster volgen naar Bethlehem, vindt zijn oorsprong in de bijbel. De evangelist Mattheüs vermeldt het drietal als enige en hij geeft weinig bijzonderheden. Die details ontstaan in overvloed gedurende de begintijd van het christendom en zijn dan hoofdzakelijk afkomstig uit de bijbelcommentaren van vrome monniken en bisschoppen uit die eerste vier eeuwen, de zogenaamde kerkvaders. Het is deze overlevering die het aantal koningen bepaalt op drie, waarschijnlijk vanwege de drie geschenken die Mattheüs noemt; goud, wierook en mirre. Deze kostbare giften zijn waarschijnlijk ook de reden waarom de ‘magiërs’ of ‘wijzen’ uit het evangelie uiteindelijk ‘koningen’ worden, met ieder hun eigen naam, herkomst en kenmerken. Melchior is volgens de overlevering een oude man met wit haar en een lange baard. Caspar is een baardeloze jongeman en Balthasar is een man in de bloei van zijn leven met een zware, zwarte baard en een zwarte huid. Ze vertegenwoordigen de niet– joodse wereld bij de kribbe en tevens de mens in zijn drie levensfasen.
De koningen ontmoeten elkaar niet ver buiten de poorten van Jeruzalem bij een montjoie. Een montjoie is een soort mijlpaal in de vorm van een torentje die zijn oorsprong vindt in de gewoonte van pelgrims naar het Heilige Land om stenen op te stapelen tot een ‘vreugdebergje’. Dat deden zij op de plek waar zij voor het eerst een blik op Jeruzalem konden werpen. Bij de Van Lymborchs ziet Jeruzalem eruit als Parijs. We herkennen, onder andere, de Notre Dame, de Sainte Chapelle en op de heuvel het klooster van Montmartre. De ster die de Drie Koningen tot hier heeft geleid, is tot stil- stand gekomen boven een plek net buiten de stad. Maar de koningen zullen toch de stad binnenrijden. Ze zoeken de pasgeboren koning – die hun door de sterren is voorspeld – vanzelfsprekend in een paleis en niet in een stal.